Het Mooiste Ooit Gemaakt
Mensen die mij een beetje kennen, weten dat ik al sinds 2008 compleet geobsedeerd ben door de tv-serie Twin Peaks (maar mijn obsessie voor alles wat met David Lynch te maken heeft is zelfs al wat ouder). Sinds 2008 kijk ik de serie minstens één keer per jaar, lees en luister ik alles wat los en vast zit over deze serie en bezit ik inmiddels bijna alle soundtracks op vinyl, die ook erg regelmatig de revue passeren.
Ik leef dus zo’n beetje voor deze serie, en nu in 2022 zowel Julee Cruise (zangeres van de liedjes op de soundtrack) als Angelo Badalamenti (de componist van alle muziek voor de eerste twee seizoenen en de componist van een deel van het derde seizoen) overleden, leek het me wel gepast om eens te duiken in het ontstaan van de soundtrack. Ik dacht dat ik eigenlijk al alles wist over Twin Peaks, maar zelfs ik leerde nog heel wat door dit boekje uit de 33 1/3 reeks.
Vruchtbaar
David Lynch werkte halverwege de jaren tachtig aan zijn film Blue Velvet. Het was de bedoeling dat actrice Isabella Rossellini een stukje zou zingen in een bepaalde scene, maar op de één of andere manier kreeg ze dat totaal niet voor elkaar. Iemand kende via via componist Angelo Badalamenti en deze werd ingevlogen in een ultieme poging om Rossellini te begeleiden en ervoor te zorgen dat ze dat stuk goed kon zingen. De samenwerking bleek vruchtbaar en David Lynch was onder de indruk van de manier waarop Badalamenti Rossellini had bijgestaan.
Het was bovendien Lynch’ grote wens om het nummer ‘Song to the Siren’ van This Mortal Coil in zijn film te gebruiken, maar de rechten voor het nummer waren te duur dus die droom moest hij laten varen (later zou het nummer de sleutelscene uit Lost Highway (1996) begeleiden). Hij vroeg Badalamenti om een nummer in de stijl van ‘Song to the Siren’ te schrijven en zo ontstond de samenwerking tussen Badalamenti en Lynch. Lynch zegt dat het Badalamenti was die hem in liet zien dat muziek een extra dimensie kon geven aan zijn beelden. Vanaf dat moment werd Badalamenti de vaste componist voor Lynch en dat zou hij blijven tot aan zijn dood afgelopen december.
Eigenzinnig
Maar Badalamenti moest zich wel even aanpassen aan de eigenzinnige Lynch. Zo was het niet de bedoeling dat Badalamenti de muziek schreef ná het zien van de beelden, maar was het de bedoeling dat ze eigenlijk alles al opnamen voordat er überhaupt een scene was geschoten. Het idee was dan ook niet dat de muziek precies synchroon moest lopen aan de beelden – wat eigenlijk normaal is. Lynch vond het veel belangrijker dat Badalamenti een bepaalde sfeer wist neer te zetten. Van daaruit (tijdens het schieten van scenes stond vaak muziek op zodat iedereen op de set in de juiste sfeer kwam) zouden dan als vanzelf passende scenes vloeien.
Badalamenti schreef de muziek voor Blue Velvet en Lynch en hij waren op zoek naar een zangeres die net zo dromerig en engelachtig als Elizabeth Fraser van This Mortal Coil (en Cocteau Twins) klonk. Badalamenti schakelde vriendin Julee Cruise in om de perfecte zangeres te vinden. Na tientallen onsuccesvolle audities besloot Cruise het zelf eens te proberen. Ze kwam uit de kleinkunst en het cabaret en moest zichzelf een enorm andere stijl van zingen aanleren, maar Badalamenti en Lynch waren zeer enthousiast toen ze Cruise voor het eerst hoorden.
Creatief
Een enorm creatieve periode volgde. Van 1989 tot aan 1993 werkte het drietal aan twee solo-albums van Julee Cruise (Lynch schreef de songteksten) en aan alle muziek voor Twin Peaks. Lynch had vooral voor ogen dat het hoofdthema van de serie, dat op de soundtrack ‘Laura Palmer’s Theme’ zou gaan heten, alle kenmerken van de serie in zich zou moeten herbergen. Duisternis en verdriet, schoonheid en bovenal het gevoel van ‘falling’, een soort van opgeslokt worden door emoties, of het nu ‘falling in love’ betreft, of het ten onder gaan aan allerlei negatieve emoties. In twintig minuten improviseerde Badalamenti ‘Laura Palmer’s Theme’ en Lynch zag gewoon Twin Peaks en Laura Palmer voor zich. Kijk vooral dit geweldige YouTube filmpje ook voor een anekdote over die twintig minuten:
Badalamenti componeerde nog meer nummers in dezelfde sfeer, maar greep ook naar cool jazz en popmuziek uit de jaren vijftig voor de luchtigere en grappigere momenten. In de studio werden vele versies van de verschillende nummers opgenomen, ook vaak met verschillende instrumenten zodat achteraf, bij het bewerken van de beelden, men steeds kon kiezen voor de uitvoering die het beste paste bij een specifieke scene. Zo horen we ‘Laura Palmer’s Theme’ de hele serie door, maar nooit op precies dezelfde wijze. Soms is enkel het eerste deel te horen, soms enkel het tweede deel, af en toe allebei en steeds wordt er qua instrumentatie gevarieerd zodat de makers telkens weer net andere accenten kunnen leggen
Vervlochten
Dit is waarschijnlijk één van de hoofdredenen waarom beelden en muziek in het geval van Twin Peaks zo met elkaar vervlochten zijn. De muziek ligt ten grondslag aan de beelden en de beelden op hun beurt vragen telkens om minieme variaties in de thema’s. Bovendien schreef Badalamenti veel van de nummers in c-mineur, zodat men ze ook onderling makkelijk kon combineren. Ook de technische keuzes die Badalamenti maakt, dragen bij aan de manier waarop de muziek de beelden versterkt. Twin Peaks kenmerkt zich door de wisselwerking tussen donker en licht, serieus en komisch, aards en bovenaards, soap-opera en arthouse, hopeloos en hoopvol en Badalamenti brengt die tegenstellingen tot uitdrukking door constant te spelen met dissonanten en consonanten.
Wat ik zo geniaal vind aan de serie, en waarom ik zo’n persoonlijke connectie voel met het vertelde, is het feit dat er een wereld geschetst wordt waar een heleboel naarheid en kwaadaardigheid aanwezig is, maar die toch ook steeds de belofte op iets beters in zich draagt. Soms wordt die belofte ingelost, soms ook niet, maar in hoe personages zoeken naar hoop en verbinding (vaak ook op heel grappige wijze, en soms komen bepaalde personages pas erg laat tot inkeer) in een wereld die soms ook heel erg ellendig is, ja dat resoneert met me. Ik vind het een enorm troostrijke serie en ondanks de vele deprimerende elementen is Twin Peaks voor mij echt een voorbeeld van life-affirming televisie. Het lelijke en het mooie kunnen prima naast elkaar bestaan, het ellendige wordt altijd weer opgeheven door iets ontzettend moois of grappigs.
Spanningsveld
Precies hetzelfde spanningsveld zit in de soundtrack, soms binnen een nummer zelf (‘Laura Palmer’s Theme) maar vaak ook in de nummers onderling. Badalamenti is niet bang om iets te creëren dat een beetje schuurt, en soms beloont hij de luisteraar door dissonanten op te heffen en om te schakelen naar een hemelse melodie, soms blijft het enkel schuren. Het is in ieder geval een soundtrack (en een serie) die je onmogelijk koud kan laten, zoveel spanning als ze bezit.
Doordat eigenlijk alle muziek vooraf aan de serie is opgenomen, zitten er wel grappige discrepanties tussen hoe de muziek bedoeld was en hoe het muziekstuk zich uiteindelijk zou ontwikkelen. Zo was het nummer dat nu bekendstaat als ‘Audrey’s Dance’ eigenlijk bedoeld voor de ‘cool boys’ in de serie, zoals Bobby Briggs en James Hurley. Gaandeweg bleek het jazzy nummer eigenlijk beter te passen bij de eigengereide Audrey. Leuk extra weetje: op verschillende momenten wordt ‘Audrey’s Dance’ gedraaid in de serie, en telkens zetten de luisteraars (Bobby, Shelley, Ben Horne) het af, waarmee nog eens extra benadrukt wordt dat Audrey een geheel eigen stijl en persoonlijkheid heeft en afwijkt van de rest van het stadje.
Vergroeid
‘Laura Palmer’s Theme’ is in het begin van de serie altijd te horen op momenten die iets (ook wel indirect) met Laura Palmer te maken hebben, maar naarmate de serie vordert, gebruikte Lynch het thema ook om de soap-elementen extra kracht bij te zetten. Grappig is ook dat dit nummer veelal gebruikt is in scenes waarin romantische liefde een grote rol speelt, terwijl ze ‘Twin Peaks Theme’ – die tevens de intro van de serie is – vaak invoegen op momenten dat er sprake is van enige vorm van platonische liefde.
Zo zijn er enkele stukken muziek die eigenlijk de hele serie bij elkaar houden en die zo vaak terugkeren – in wat voor vorm dan ook – dat als je de serie vaak kijkt, je automatisch ook vergroeid raakt met de muziek. Hoor ‘Laura Palmer’s Theme’ en er schieten talloze betekenisvolle scenes aan je geestesoog voorbij, hoor ‘Audrey’s Dance’ en zie de scene met Audrey in de RR Diner voor je, hoor ‘Dance of the Dream Man’ en denk direct aan alle bovennatuurlijke elementen uit de serie. Ik heb sinds 2008 nog maar weinig gezien waarbij beelden en muziek elkaar dusdanig versterken dat je zo echt niet meer los van elkaar kunt zien.
Idolaat
Genoeg geleerd dus weer dankzij dit boekje, maar als je de serie niet (goed) kent, heb je er helemaal niks aan. Norelli haalt heel vaak heel specifieke momenten uit de serie naar voren en hoe enkele noten een bepaald beeld proberen te bekrachtigen. Nu ken ik de serie zo goed dat ik precies voor me zie en hoor wat Norelli bedoelt, zodat ik begrijp wat ze probeert te zeggen, maar als je niet zo bekend bent met Twin Peaks moet het vast overkomen als een betekenisloze woordenbrij.
Ik ben door het boek niet per se anders naar de soundtrack of de serie gaan kijken (van alle kunst die ooit gemaakt is, vind ik Twin Peaks nog steeds het allermooist, daar zal nog weinig verandering in kunnen brengen), maar door te lezen hoe de soundtrack is ontstaan heb ik wel nog meer waardering gekregen voor de werkwijze van Lynch en Badalamenti. Ik wist niet dat het mogelijk was om nog meer idolaat te raken van David Lynch en Angelo Badalamenti, maar het is gebeurd.
Nu alle mensen die een rol speelden bij de totstandkoming van Twin Peaks één voor één overlijden is het me steeds duidelijker dat dat hele team echt iets volkomen unieks heeft neergezet en dat ik die drie seizoenen en die film moet koesteren (hoe geniaal is het eigenlijk al dat er in 2017 een derde seizoen kwam en dat dat ook nog eens briljant was!), want dit is waarschijnlijk waar het bij zal blijven. Zoiets geniaals zal er waarschijnlijk nooit meer gemaakt worden, en dat is prima, want ik kan mijn hele leven teren op deze ene serie en de bijbehorende soundtracks.
Ik maakte een playlist met ALLE muziek uit Twin Peaks:
