Van het Amerikaanse Liturgy kende ik tot voor kort enkel H.A.Q.Q. (2019), een album dat weliswaar indruk maakte, maar dat ook al snel ondergesneeuwd raakte door albums die ik gewoonweg nog veel toffer vond. Maar eerder dit jaar was daar 93696, Liturgy’s laatste wapenfeit en alweer een hoogtepunt in een geweldig muziekjaar dat de ene na de andere hoogvlieger uitspuwt.
Ik heb geloof ik al eerder geopperd dat black metal wel één van de boeiendste genres ooit moet zijn. Niet alleen vanwege alle criminele en anderszins twijfelachtige gebeurtenissen in de jaren negentig die het genre berucht maakten, maar ook omdat het genre van begin af aan eigenzinnigheid en experiment hoog in het vaandel had staan. Het gevolg is dat vanaf de jaren negentig telkens weer nieuwe bands opstonden die hun unieke kijk op het genre ten gehore brachten en die hun steentje bijdroegen aan de ongelooflijke diversiteit van het genre.
Nieuw hoofdstuk
En nog steeds worden er zo nu en dan albums gemaakt die een geluid laten horen dat buitengewoon afwijkend is en dat een heel nieuw hoofdstuk toevoegt aan ruim dertig jaar black metal. 93696 is één van die albums. Genadeloos brute passages die inderdaad heel dicht bij de kern van black metal liggen, stukken met een zeer hoge geluidsdichtheid waarbij je het idee hebt dat je naar een (weliswaar snoeiharde en ingewikkelde) opera aan het luisteren bent en verstilde ambient nummers wisselen elkaar af. En denk nou niet dat die rustige minuten aan ambient dit album wat toegankelijker maken. Nee, 93696 is één groot, waanzinnig circus waar niemand echt toegang toe krijgt, en waarbij je alleen door de kieren van de tentflappen af en toe een glimp kunt opvangen van de betekenis achter al deze acrobatische toeren.
Ik heb dit album maandenlang gehoord zonder te hoeven weten waar ik nou echt naar luisterde, zonder te hoeven weten waar al deze muzikale genialiteit nou eigenlijk op gericht was, wat het uiteindelijke doel was van dit zonderlinge geluid. Voor mij was juist de ondoordringbaarheid van dit album datgene waardoor ik eraan verslingerd raakte. Ik voelde wel dat er een spirituele component of achterliggende filosofie aanwezig was (zoals bij zoveel black metalbands), maar het maakte me even niet uit wat die precies behelsde. Alles wat telde was dat het onbehaaglijke, ongemakkelijke van dit album uiteindelijk, richting het einde van die tachtig minuten die het album duurt, een bijzonder vrolijkmakend effect op me had en dat ik telkens na die lange zit een groots gevoel van euforie ervoer.
Apocalyptisch humanisme
Toen ik toch meer over deze band en dit album opzocht, kwam ik erachter dat frontvrouw Haela Hunt-Hendrix enkele jaren terug uit de kast kwam als transvrouw en dat ze het black metalgenre – dat eigenlijk geheel door mannen gedomineerd wordt – wil feminiseren. Ze heeft daarnaast een YouTube-kanaal waar ze praat over (vaak zeer vergezochte) spiritualiteit en filosofie en volgens één van de theorieën die ze aanhangt betekent de cijfercombinatie ‘93696’ zoveel als ‘de hemel’. De muziek die ze met Liturgy maakt noemt ze ’transcendental black metal’, een term die komt uit een manifest dat ze schreef over een apocalyptisch humanisme dat ze voorstaat.
Veel wijzer word je er niet van wanneer je de rabbitholes van HHH binnenkruipt, al is dat manifest wel boeiend om te lezen. Daarbij moet het nihilisme en de ontkenning uit de Scandinavische, traditionele black metal plaatsmaken voor het denihilistische karakter van transcendentale black metal. In plaats van levensontkennend, is transcendentale black metal levensbevestigend. Deze nieuwe vorm van extreme metal is steeds gericht op de acceptatie van een veranderende werkelijkheid en de acceptatie van de onkenbaarheid van de toekomst.
Burst beat
Dat gaat gepaard met enkele muzikale keuzes, zoals het vervangen van de blast beat (kenmerkend voor traditionele black metal) door de burst beat. Waar de blast beat altijd statisch is, waarbij op een constant, dodelijk tempo op dezelfde drum geramd wordt, is het bij de burst beat juist de bedoeling dat deze ademt en tot leven komt door tempowisselingen en transities te ondergaan. De burst beat is de uiting van een intensiteit die vergelijkbaar is met de intensiteit van het leven.
Je kunt dit natuurlijk allemaal afdoen als pseudo-intellectuele onzin, maar het verklaart wel het bijzondere geluid dat te horen is op 93696 en het geeft wel degelijk woorden aan het gevoel dat ik ervaar als ik naar dit album luister. Want het is blijkbaar niet toevallig dat dit album me enorm op weet te peppen en dat ik het gevoel heb dat ik er weer helemaal tegenaan kan wanneer dit album afgelopen is.
Vrolijk nihilisme
Al lang geleden heb ik ontdekt dat ik in mijn consumeren van kunst een enorme hang naar extremen heb. Ik kan enorm genieten van het ontdekken van muziek die volstrekt uniek klinkt, die de grenzen opzoekt en erover heen gaat en waarbij een ongebreidelde creativiteit aan de dag gelegd wordt, op wat voor manier en binnen wat voor genre dan ook. Bovendien ben ik in mijn denken geneigd tot een soort vrolijk nihilisme waarbij je – onbelast met allerlei grote ideeën over hoe het leven in elkaar zit en over hoe je zou moeten leven – met een open blik alle dingen die het leven je voorschotelt tegemoet kan treden en waarbij het nare en het mooie in harmonie naast elkaar kunnen bestaan en afhankelijk van elkaar zijn.
Niet eens per se afgaande op dat manifest – dat is eigenlijk alleen interessant om iets van duiding te krijgen bij een album dat zo ontzettend vreemd is (of als je net als ik geïnteresseerd bent in de geschiedenis en evolutie van black metal) – maar vooral afgaande op wat dit album met me doet, heb ik het idee dat ik met 93696 een album heb gevonden dat niet alleen beantwoordt aan mijn muzikale ontdekkingsdrang, maar dat ook nog eens perfect past bij mijn levenshouding; alle punten van ongemak op dit album zijn een opstapje (en daarom kan dit album ook niet zonder die nare passages) naar een staat van totale verrukking.
Omarmen
Ik heb al best wat extreme metal op deze site besproken en ik weet inmiddels dat je heel veel verschillende dingen kunt voelen bij (black) metal, en dat er heel veel manieren zijn waarop je bij black metal een gevoel van catharsis kunt ervaren, maar ik heb nog niet eerder een black metal album gehoord dat me zo verdomd vrolijk maakte. Transcendentale black metal, een betere term is er niet voor deze extreme muziek die genres en bijbehorende ideeën overstijgt. Geen black metal die deprimeert en die je doet verlangen naar het niets, maar black metal die juist een enorme levenslust weet op te roepen. Euronymous draait zich misschien wel om in zijn graf, maar ik omarm dit album met al het vuur dat 93696 in me losmaakt.