Gisteren (25 oktober) ging het Festival Jazz International Nijmegen van start. Op verschillende locaties in Nijmegen kunnen liefhebbers van jazz vijf dagen lang aan hun trekken komen. In Doornroosje opende Sun Ra Arkestra het festival, en dat werd feest!
Toevallig stond ik anderhalve week geleden nog in datzelfde Doornroosje, maar dat was tijdens extreem metalfestival Soulcrusher (het plaatsen van mijn ‘blij-als-een-kind’-stukje dat ik schreef na afloop van dat festival voelt een beetje als oud nieuws, maar hier kun je het nog wel teruglezen). Het was eventjes wennen aan hoe anders de sfeer hier was.
Staande ovatie
Geen wapperende haren van de headbanger voor je in je gezicht, geen moshpits waar je voor moet waken (ik ben persoonlijk geen liefhebber, al kan ik het fenomeen zeer waarderen) en geen gebrul of enthousiaste vuisten in de lucht ter teken dat je aan het genieten bent. Nee, hier zat men vooral rustig (al waren er ook staanplaatsen), met af en toe wat beschaafd handgeklap om te laten weten dat je kon waarderen wat de big band aan het doen was. Het oogde allemaal wat tam, maar uiteindelijk, na ruim twee uur spelen kreeg Sun Ra Arkestra wel de staande ovatie die ze verdiende.
De 99-jarige Marshall Allen – al vanaf de jaren vijftig onderdeel van Sun Ra’s band – nam na de dood van de jazzlegende het stokje over als leider van de Sun Ra Arkestra en vervult die rol tot de dag van vandaag. Op doktersadvies was hij er lichamelijk misschien niet bij in Nijmegen, maar toch was hij alomtegenwoordig tijdens de show. Het is immers Allen die nog altijd in contact staat met Sun Ra en die daarom de geestesvader is van alles wat we gisteravond te zien en te horen kregen, dat maakte de band meerdere keren duidelijk aan het publiek.
Spontaan vrolijk
Twaalf man en één vrouw sterk stond op het podium, uitgedost in veel goud en anderszins glimmende en glinsterende kledingstukken en hoofddeksels. De hele uitstraling van de band is er één om spontaan vrolijk van te worden. De vervangend bandleider (die toch ook niet meer de allerjongste leek) maakte radslagen over het podium, de band ging af in een halve polonaise met af en toe een speels gezamenlijk hupsje tussendoor, echt alles aan deze band straalt positiviteit en plezier uit. Niet voor niets werd er verschillende keren gezongen en gesproken over zonder zorgen door het leven gaan.
Dit kan nu klinken alsof dit vooral een band is die het moet hebben van hun podiumact, maar muzikaal was het allemaal toch ook erg overtuigend. Soms zocht de band de grenzen van het luisterbare op, op andere momenten was het wat toegankelijker en waagde een deel van het staande publiek zelfs een dansje. Wat de band hier live bracht kwam echt overeen met wat ik van hen op album ken, toch de hoofdreden dat ik hier een kaartje voor had gekocht, en ik kreeg dus precies waar ik op hoopte. Extra vermelding voor het goede geluid waarin echt alle verschillende instrumenten goed te onderscheiden waren.
Ruimtereizen
Wat me naast de muziek toch ook erg spreekt is het afrofuturisme van de band, een stroming waar Sun Ra één van de pioniers van was. Ze zien zichzelf als buitenaardse engelen die verlangen naar een vredige planeet zonder racisme en discriminatie en daar middels hun muziek een steentje aan bij proberen te dragen. Ze zingen over ruimtereizen en andere gebeurtenissen in het heelal en de toetsenist liet zich af en toe helemaal gaan met elektronische geluiden die we nou niet direct met jazz associëren. Het is mooi om te zien hoe alles wat Sun Ra in de jaren vijftig begon op deze manier nog steeds doorgaat en waardering vindt bij luisteraars.
De filosofie en levenshouding van deze band uit zich in hun outfits, in de onderwerpen waar ze over zingen en bovenal in de muziek, waarin alles kan en mag, of het nou zwaar experimenteel of direct pakkend is, of het nou een indrukwekkend samenspel van dertien muzikanten is of dat er een hartstochtelijke solo uitgeperst wordt. Het was een uitermate spannend concert waarbij ik telkens weer verwonderd raakte, waarbij ik meerdere keren hardop moest lachen en waarbij ik uiteindelijk zeer verheugd en monter weer de gure herfstkou in stapte.
