Explosieve Cocktail
Aphex Twin vind ik echt een held, maar als ik naar zijn muziek luister, zette ik tot voor kort eigenlijk altijd Richard D. James Album (1996) of zijn Selected Ambient Works (1992 en 1994) op. Die eerste omdat-ie zo speels en vrolijk is en omdat ik er simpelweg al meer dan een half leven naar luister en ermee vergroeid ben geraakt, zijn meer ambient-geörienteerde werk omdat dat heel dicht staat bij waar ik op dit moment veel naar luister en behoefte aan heb. Drukqs uit 2001 heb ik eigenlijk altijd als één van zijn mindere albums gezien. Recentelijk heb ik dit album echter opnieuw ontdekt en ik moet concluderen dat ik jarenlang poep in mijn oren heb gehad, want ik kan er nu met volle teugen van genieten.
Aphex Twin maakt idm, wat staat voor intelligent dance music. Het is een verschrikkelijk pretentieuze term en de muziek die er bij hoort vindt zijn oorsprong in dance en techno. De term staat tegenwoordig voor alle muziek die de grenzen opzoekt van wat je uit je computer kunt krijgen en waar je met de beste wil van de wereld onmogelijk op kunt dansen. Experimentele elektronica dus, en Aphex Twin is één van de pioniers binnen dit subgenre.
Onvoorspelbaar
Maar Aphex Twin is actief binnen meerdere muzikale vertakkingen. Zo maakt hij dus ook ambient, en op Drukqs horen we ook liedjes die neigen naar neoklassiek, drill and bass of die overduidelijk invloeden vanuit oosterse traditionele muziek bevatten. De muziek van Aphex Twin is vaak bevreemdend en totaal onvoorspelbaar. Er kunnen zo tien wendingen in een nummer van drie minuten zitten en het ene nummer brengt je in zonnige lentesferen terwijl het volgende je doet grijpen naar de antidepressiva. Je weet met Aphex Twin nooit waar je aan toe bent, en dat maakt hem zo’n interessante artiest.
Meestal weet hij zich nog wel een klein beetje in toom te houden met zijn releases, door zich te beperken tot één subgenre of sfeer, maar op Drukqs laat hij zichzelf helemaal gaan. Het gaat echt alle kanten op en het is echt een kwestie van ‘hearing is believing’; je moet die honderd minuten eens zelf ondergaan om te ervaren hoe Aphex Twin constant met de luisteraar speelt. Het hoge schizofrene karakter van dit album vond ik altijd een zwakte, maar op dit moment vind ik het echt de grote kracht van deze plaat.
Ontdekkingstocht
Een grote variëteit aan van alles vind ik vaak een struikelblok als ik naar een album luister. Het kan namelijk al snel overkomen alsof er een gebrek aan visie was en zo’n geheel hangt dan vaak als los zand aan elkaar en weet nauwelijks te beklijven. Ik had ook altijd het idee dat dat bij Drukqs het geval was, maar nu ik er opnieuw naar ben gaan luisteren, ervaar ik juist dat er een duidelijke gedachte achter dit project zit.
Ik hoor een geluidskunstenaar die de grenzen van de elektronische muziek probeert op te rekken, de ongeschreven regels ervan probeert te bevragen en zelf op ontdekkingstocht is naar wat er allemaal mogelijk is in de discipline waarbinnen hij opereert. Drukqs is niet het gefilterde resultaat van die ontdekkingstocht, maar een registratie van die tocht zelf. En we kennen allemaal de uitdrukking: de reis is belangrijker dan de uiteindelijke bestemming.
Bewondering en ontzag
Het is bizar wat Aphex Twin hier neer weet te zetten, alsof al zijn kennis, kunde en persoonlijkheid in de hoogst mogelijke concentraties aanwezig waren, met elkaar vermengden en een explosieve cocktail vormden, op zoek naar een manier om tot ontploffing te komen. Drukqs is het resultaat van al die samengebalde krachten. Ik luister er tegenwoordig keer op keer met bewondering en ontzag naar, hoe erg Aphex Twin soms ook zijn best doet om juist niet geadoreerd te worden.
Want de manier waarop sommige liedjes klinken alsof ze door een klein kind gemaakt zijn, de songtitels waar geen touw aan vast te knopen valt en het grote contrast tussen de nummers onderling verraden namelijk een zeker gevoel voor humor en tonen iemand die zichzelf niet zo serieus neemt; alsof hij het meest pretentieuze subgenre binnen de muziek op speelse wijze een hak probeert te zetten, iets wat deze plaat in mijn ogen alleen nog maar genialer maakt.
Geluidsexperimenten
Ik heb de 4-vinyl-box van dit album, maar ik luister er bijna nooit in zijn geheel naar want de eerste vier kanten moeten afgespeeld worden op 45rpm en daarvoor moet ik mijn platenspeler verbouwen en daar ben ik te lui voor. Nu ik weer in de ban ben van dit album, wend ik me dus tot Spotify, en misschien is dat uiteindelijk ook wel de fijnste manier om naar Drukqs te luisteren; als een continue stroom van geluidsexperimenten, zonder storende onderbrekingen (het omdraaien van de plaat). Wat een geluk dat ik geen poep meer in mijn oren heb!
