Je hebt wel lef als je mij een album aanraadt dat zich in de progressieve hoek bevindt. Het is heel lang het genre bij uitstek geweest dat ik met een intense liefde haatte en waar ik zo ver mogelijk van weg bleef. Maar goed, ik heb in het verleden al wel vaker meegemaakt dat een genre waar ik een hekel aan had opeens toch meesterwerken bleek te bezitten en dat ik via die meesterwerken alsnog verknocht raakte aan het desbetreffende genre. En ik moet toegeven dat ik de laatste jaren wel wat proggerige dingen heb gehoord die me wel bevielen. Misschien kan A Social Grace (1990) van Psychotic Waltz wel het meesterwerk zijn dat mij definitief laat houden van prog (metal).
Psychotic Waltz is een Amerikaanse band die toch een beetje onder de radar lijkt te zijn gebleven. In Europa deed A Social Grace het goed, maar in eigen land werd er nauwelijks aan promotie gedaan en bleef het album onbekend en dus onbemind. Maar misschien was het ook allemaal net iets te weird en te vergezocht om echt hoge ogen te gooien. En ik denk dat dit album kunnen waarderen nog steeds een beetje een geval van verworven smaak is; je moet misschien al enige affiniteit hebben met dit soort muziek om het geweldig te kunnen vinden.
Opgewarmd
Nu ben ik gelukkig de laatste jaren al wat opgewarmd voor dit soort muziek, maar had me dit een jaar of zeven geleden voorgeschoteld en ik had het na de eerste noten al afgezet. Dat zit hem in de zang van Buddy Lackey (die later zijn naam zou veranderen naar Devon Graves), dat zit hem in het gebruik van de dwarsfluit en dat zit hem in het vele technische gepriegel.
Maar die manier van zingen hoorde ik al eerder bij Rob Halford van Judas Priest en King Diamond van Mercyful Fate, inclusief het gebruik maken van de hoogste vocale registers. Dat was in het begin, toen ik aan heavy metal begon, even wennen, maar nu ik het bij Psychotic Waltz hoor, klinkt het eigenlijk best vertrouwd.
Smaakvol
En dat gebruik van de dwarsfluit, dat doet me denken aan Thijs van Leer en alleen al als ik denk aan de muziek van Focus lopen de koude rillingen me over de rug. Dus toen ik zag dat Buddy Lackey ook dwarsfluit speelt op dit album kreeg ik al bijna herbelevingen. Op ‘I Remember’, één van de weinige rustpunten op een verder hectisch en auditief overprikkelend album, wordt dit instrument echter zeer smaakvol ingezet. Het is hier toch echt het gebruik van de dwarsfluit dat het nummer geweldig maakt. Ik was spontaan genezen van mijn angst voor de dwarsfluit.
Het technische gepriegel hoorde ik in verschillende vormen ook al in heavy metal (gitaarsolo’s), in thrash metal (gitaarsolo’s) en bij de zeer technische tak van death metal (afwijkende maatsoorten en meer) en ook daar begin ik langzaam aan gewend te raken. Ik zal gitaarsolo’s nooit prachtig gaan vinden, ik vind bijna altijd dat er geen goede reden voor is om zo’n solo erin te gooien, maar ze storen me steeds minder.
De crux
En op A Social Grace vind ik zelfs dat al dat gepriegel, in wat voor vorm dan ook, middel is om een bepaald doel te bereiken, om een bepaalde sfeer neer te zetten. De bandnaam Psychotic Waltz lijkt perfect gekozen, want dat is precies hoe deze muziek klinkt. Het album klinkt op alle fronten waanzinnig en is een uitputtende dollemansrit van ruim vijftig minuten lang. De teksten passen uitstekend bij het muzikale gedeelte, want Lackey lijkt zich constant af te vragen: waar zijn wij mensen in vredesnaam mee bezig?
En hier zit voor mij de crux: veel prog klinkt voor mij als het aan elkaar plakken van technische foefjes maar is daardoor ontdaan van alle gevoel of sfeer. A Social Grace klinkt daarentegen als een vloeiend geheel waarbij alle losse ingrediënten een groter doel dienen: ze geven uitdrukking aan de gedachte dat we allemaal helemaal gek geworden zijn. Ik kan het erg waarderen dat het album overkomt als een lopend verhaal met één onvermijdelijke conclusie.
Missie geslaagd
A Social Grace heeft mij wat dat betreft zeker weten te overtuigen. Ik merk wel dat het geluid nog wat te veel van me afstaat om er een echt hoog cijfer op te plakken. Zo zal ik het na het schrijven van deze bespreking niet heel snel meer uit mezelf opzetten. Toch heb ik de afgelopen weken met plezier naar dit album geluisterd en dat is op zich al een verrassing. Het is misschien niet het meesterwerk dat me definitief de prog binnentrekt, maar het is zeker een album dat mij anders heeft laten kijken naar het genre en enkele vooroordelen heeft weggenomen. Missie geslaagd dus, lijkt me.