De muziek van Coil was lange tijd niet gemakkelijk om te verkrijgen, en nog steeds is er een heel aantal releases waar je de hoofdprijs voor betaalt. De eerste Musick to Play in the Dark werd enkele jaren geleden echter opnieuw uitgebracht, en enkele weken terug was daar de heruitgave van het tweede deel, die ongeveer samen viel met het aanschaffen van een nieuwe platenspeler en hernieuwde platenverzamelwoede. Dat tweede deel dus direct aangeschaft en het is ongetwijfeld één van de mooiste LP’s uit mijn collectie. En als klap op de vuurpijl ben ik dit tweede deel in de afgelopen weken ook nog veel meer gaan waarderen dan ik al deed.
Coil bestond uit een eigenzinnig tweetal dat ergens in het grijze gebied tussen neofolk, dark ambient en industrial opereerde. Ze hadden nog zoveel geweldige muziek kunnen maken, ware het niet dat beide heren veel te vroeg stierven. Ik ben al vanaf mijn tienerjaren onder de indruk van hun muziek en verschillende albums van ze reken ik tot mijn persoonlijke favorieten. Musick to Play in the Dark 2 stond bij mij echter altijd een treetje lager dan het eerste deel, The Ape of Naples en Horse Rotorvator. Nu, na toch wel het herontdekken van dit album, moet ik concluderen dat deze echt niet onderdoet voor die andere favorieten.
Koesteren
Laat ik beginnen met het beschrijven van de uitgave die ik heb. Beide LP’s zijn transparant. Op kant 4 staat geen muziek, maar in plaats daarvan zijn er afbeeldingen in het vinyl geëtst. Nergens wordt aangegeven welke kant je eerst moet luisteren, dus je moet maar onthouden dat je eerst de kant met de maan als afbeelding op moet leggen. Het geluid is geweldig. De plaat klinkt ongelooflijk diep en rijk en daarmee wordt het effect van deze muziek alleen maar groter. Dit is echt een uitgave om te koesteren.
De titel van de plaat zegt het al: deze komt het beste tot zijn recht in het donker, het liefst zonder de aanwezigheid van welk achtergrondgeluid dan ook. Op dit album, net als op het eerste deel, horen we dark ambient met stukken spoken word. Je krijgt een heel ongemakkelijk gevoel van deze muziek, en dat is precies de bedoeling. Vergeleken met deel I is dit tweede deel wat subtieler en wat minder expliciet naar, maar deze kruipt uiteindelijk net zo erg onder je huid.
De harde feiten
Coil lijkt de luisteraar altijd te willen confronteren met de donkere zijden van het leven en met het feit dat we toch echt ooit zullen sterven. Hoe ga je om met het idee dat je in principe over tien minuten dood kunt neervallen? Hoe ga je om met de onvermijdelijke dood van je ouders? En dat allemaal in een wereld die geen betekenis heeft, die niet de belofte van een hiernamaals in zich heeft. Deze muziek drukt je alvast met de neus op de feiten, brengt geen verstrooiing maar moedigt aan om je open te stellen naar de harde feiten van het leven.
Nu heb ik in mijn leven veel Heidegger, Camus en andere ongezellige filosofen uit de twintigste eeuw gelezen en confronteer ik mezelf graag met die onvermijdelijke zekerheden van het bestaan. Ik vind het dan ook ronduit geweldig dat er een muzikaal collectief was dat duidelijk met eenzelfde houding hun muziek maakte. Er zijn best wat mensen (in mijn omgeving) die de muziek van Coil afstotend vinden en er daarom niet graag naar luisteren. Ik ben echter niet bang voor het effect dat deze muziek op me heeft, kan er zelfs zeer van genieten en realiseer me iedere seconde dat ik naar iets heel bijzonders luister. Dat muziek je bang kan maken en je zo’n onbestemd gevoel kan geven (een gevoel dat wat mij betreft het dichtst bij de Heideggeriaanse Angst in de buurt komt), dat is toch iets geweldigs?
Meesterwerk
Deze plaat kent ook weer zoveel goede momenten. Het slotnummer ‘Batwings (A Limnal Hymn)’ behoort tot het beste dat het tweetal gemaakt heeft. Ja, het is eng, ja, het is naar, maar tegelijkertijd bewijst Coil dat dit hand in hand kan gaan met een immense schoonheid. Daarnaast is het eerste nummer een fijne binnenkomer. We horen geen muziek, alleen een woord dat herhaald wordt, het is eigenlijk niets en toch sleept het je meteen die donkere sferen binnen. Ook het vervormde “to turn my mind off” aan het einde van het nummer ‘Ether’ dat zich maar blijft herhalen en steeds verontrustender wordt is een hoogtepunt.
Tot slot wil ik de tekst van ‘Where Are You?’ aanhalen, waarin de levenshouding die ik bespeur bij de heren en die ik zo aantrekkelijk vind het beste naar voren komt. “Where are you? / Are you hiding from me? / Are you still looking for things that no-one else can see? […] Each of us lies bleeding / Our rivers intermingling”
Ik vond het eerste deel van Musick to Play in the Dark altijd de betere van de twee, maar ik kan inmiddels niet meer zo goed kiezen. Juist omdat deze het wat subtieler aanpakt (ja, ik kan begrijpen dat je na alles wat ik over dit album heb verteld nauwelijks kan geloven dat dit de meer subtielere van de twee is) vind ik dat ze eigenlijk wel heel erg goed naast elkaar kunnen bestaan. Het eerste deel heeft misschien wat betere nummers, maar als geheel werkt nummer 2 wel heel erg goed. Beide zijn wat mij betreft meesterwerken. Nu maar snel op zoek naar deel I op vinyl.