Einstürzende Neubauten – Kollaps (1981)

Halber Mensch ontdekte ik toen ik nog niet heel erg lang filosofie studeerde. Ik had tot dan toe wel – dacht ik – een gedegen beeld van wat muziek was en kon zijn en welke functies het allemaal kon vervullen. Dit album gooide al die ideeën ondersteboven en toonde me dat muziek nog veel meer kon zijn dan ik altijd had gedacht. Ik ging in die tijd helemaal voor de diepgang en vond die in de teksten van Einstürzende Neubauten. Bovendien had ik zelden zoiets intens, compromisloos gehoord als wat deze band liet horen. Halber Mensch is voor mij overigens altijd over de aftakeling van Friedrich Nietzsche gegaan, iets wat mij natuurlijk als filosofiestudent enorm aansprak en de band kreeg het voor elkaar om die aftakeling nog een stuk dichter bij te brengen dan Nietzsche zelf (en dat zegt veel, want de waanzin druipt ook van zijn laatst geschreven teksten af).

De laatste tijd twijfel ik een beetje of ik Halber Mensch of Haus der Lüge beter vind. Die laatste is wat stuwender, de eerste wat krankzinniger en allebei op hun eigen manier volmaakt meeslepend. Verder dan deze albums ben ik echter niet gekomen, hoewel ik altijd het vermoeden gehad heb dat hun discografie nog veel meer te bieden heeft dan deze meesterwerken. Tijd om me eens te wagen aan het debuut.

Charmant

Wat meteen opvalt is dat het album veel meer liedjes bevat dan ik van ze gewend ben en dat ze ook veel korter duren. De nummers doen meer aan als snelle schetsen en zijn niet de grootse, zinderende, lang nagalmende composities waar ik misschien op gehoopt had. Kollaps is een beetje de lo-fi-versie van de Einstürzende Neubauten die ik ken, en dat heeft zeker iets charmants, maar waar ik bij die twee prachtplaten de gehele speelduur met ingehouden adem zit te luisteren (bij wijze van spreken dan hè), voel ik die spanning op dit album toch niet helemaal.

Ik klink hier nu eigenlijk best wel zuur, maar het is bijna onmogelijk om op te boksen tegen twee albums die eigenlijk allebei in mijn top10 horen te staan. Uiteindelijk vind ik Kollaps gewoon een erg sterke plaat met een heleboel toffe nummers. Ik hoor al een heleboel elementen die deze band zo uniek maakt: er wordt bewezen dat echt in alles muziek zit (kijk maar eens een livefilmpje en zie welke alledaagse voorwerpen je allemaal als instrument kunt gebruiken), Blixa Bargeld klinkt weer volkomen neurotisch en de teksten zijn bevreemdend en geven stof tot nadenken.

Experiment

Het enige waar ik eigenlijk echt wat op aan te merken heb, maar wat voor mij wel heel belangrijk is voor de algehele beleving, is dat ik wat intensiteit mis. Dat is uiteindelijk ook maar relatief, want ook op dit vlak scoort Kollaps bovengemiddeld, maar ik mis ergens een overkoepelend verhaal of thema waarvan al deze onstuimige geluidsstukken duidelijk onderdeel uitmaken. Het klinkt nu iets te veel als de toevallig gewenste uitkomst van een wild experiment dan dat het een uitgekiend geheel is waarbij iedere klank, ieder woord tot een noodzakelijke conclusie leidt. Het eerste zorgt voor een genietbaar album als Kollaps, het tweede zorgt voor grensverleggende meesterwerken die die twee andere albums zijn.

Leuk trouwens om met ‘Sehnsucht’ de voorbode voor het meesterlijke ‘Sehnsucht – Zitternd’ van Halber Mensch te horen. Ook is de ‘cover’ van ‘Je t’aime… moi non plus’ (‘Jet’m’) wel vrij memorabel. Ook het titelnummer valt door zijn lengte op en toont dat wanneer de band meer de tijd neemt voor een nummer, het ook meteen veel meer weet over te brengen. Dit nummer komt het dichtst in de buurt van de hevigheid die ik van ze ken en zo bewonder.